Onlangs werd de term ‘handicap’ evenals ‘seksuele geaardheid’ expliciet toegevoegd in de grondwet als gronden waarop je niet mag discrimineren. Je kunt je afvragen of dat een vreugdevol moment is, of een moment om treurig van te worden.
Boris van der Ham, tegenwoordig voorzitter van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, nam in 2010 als kamerlid het initiatief om de termen ‘handicap’ en ‘seksuele geaardheid’ expliciet toe te voegen aan de grondwet als gronden waarop je niet mag discrimineren. Zoals dat gaat met het wijzigen van een grondwet heeft het een tijd geduurd voordat dat idee werkelijkheid kon worden. Onlangs is artikel 1 van de grondwet aangepast en dit artikel luidt nu: “Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.” Tijdens een heuse bijeenkomst zette Minister van Binnenlandse Zaken Hanke Bruins Slot een handtekening onder het besluit. Op social media gaat de vlag uit bij mensen met een handicap.
Tweede Wereldoorlog
In een column op de site van VNG noemt Boris van der Ham als motivatie voor zijn initiatief dat mensen met een handicap vaak vergeten worden als het om dit soort dingen gaat. Ik kan daarin wel meegaan. Mensen met een handicap hebben niet altijd recht op een gelijkwaardig leven gehad. Zo werden mensen met een handicap in het verleden als tweederangs burgers gezien. Het treffendste voorbeeld hierin is de Tweede Wereldoorlog. Niet alleen Joden, Sinti en Roma zijn gedeporteerd, ook mensen met een handicap. Het doel was een sterk, Arisch volk te stichten en mensen met een handicap en, vooral, hun nageslacht konden hierbij niet gebruikt worden. Ook vandaag de dag hebben mensen met een handicap op allerlei levensgebieden een relatieve achterstelling ten opzichte van het leven van mensen zonder een handicap.
Symbool
Toch is het expliciet noemen van mensen met een handicap als groep die je niet mag discrimineren, niet meer dan een symbool. Immers: de zinssnede ‘op welke grond dan ook’ dekt dat in feite ook al. Je kan het zien als voorzorgsmaatregel voor wanneer er een vervelende partij aan de macht komt of om beleidsmakers eraan te herinneren dat nieuwe wetgeving ook getoetst moet worden aan mensen met een handicap. In dat laatste geval hebben we inmiddels ook het VN-verdrag Handicap. Dat stelt dat mensen met een handicap een leven moeten kunnen leiden gelijkwaardig aan mensen zonder een handicap. Praktisch is het dus al geregeld. Het jammere daarvan is alleen dat Nederland nog steeds niet het bijbehorende facultatief protocol heeft geratificeerd. Daardoor kunnen individuen Nederland nog altijd niet aanklagen als ze zich onheus bejegend voelen door de staat.
De praktijk
We vieren een feestje met een symbolisch feit. Mooi natuurlijk, het trekt de aandacht en die kunnen mensen met een handicap goed gebruiken. Want Boris van der Ham heeft gelijk dat mensen met een handicap vaak vergeten worden. Ergens ook logisch, als je zelf geen handicap hebt (en de meeste beleidsmakers hebben dat schijnbaar nog niet), hoe moet je dan voelen wat daarbij komt kijken? Daarom was het mooi dat er tijdens de bijeenkomst ook ruimte was om te vertellen wat er nog beter kan. Die verantwoordelijkheid hebben wij mensen met een handicap ook, om dat verhaal te blijven vertellen. Maar meer nog dan symboliek hebben mensen met een handicap baat bij verbeteringen in de praktijk. Want als je straks nog steeds niet met een rolstoel de gebouwen in kan, is zo’n artikel geen knip voor de neus waard.
