Nederland verengelst. Vanuit internationaal perspectief een voordeel, voor onze eigen cultuur een nadeel. Een aanzet tot een hersteloperatie.
Nederland heeft altijd een handelsgeest gehad. In de zeventiende eeuw was ons kleine kikkerlandje het handelscentrum van de wereld. Hierbij leerden we om te gaan met andere culturen. Hoewel sommigen beweren dat we vandaag de dag minder tolerant zijn dan we willen, staan we internationaal nog steeds op de kaart als een land waar je zaken mee kan doen. Dat heeft er mede mee te maken dat we onze talen kennen. Met gemak switchen – pardon, schakelen – we over op het Engels om te communiceren met onze buitenlandse contacten. Dat mag dan voordelig zijn voor de internationale handel, we vergeten weleens dat dat ten koste gaat van onze eigen cultuur. Want die hebben we wel degenlijk. Daarvoor hoeven we alleen maar Louis van Gaal in het Engels citeren: “That’s another kind of cook.”
Geen alternatief
Met name jongeren hebben er een handje van een voorkeur voor het Engels te hebben. Een dag in de week werk ik in de StudieRuimte annex mediatheek van mijn oude middelbare school. Hier worden soms hele gesprekken in het Engels gevoerd. Het overkwam me laatst zelfs dat een leerling wel op ‘responsability’ kwam, maar niet op ‘verantwoordelijkheid’. De vraag is waar dat dan aan ligt. Met de verdere globalisering nemen jongeren natuurlijk veel Engels tot zich. Games, social media, filmplatforms: onze kleine industrie moet daarin opboksen tegen een Engelstalige grootmacht. Ook de traditionele media zijn steeds internationaler georiënteerd. Het CPNB heeft ondervonden dat de jeugd geen goed alternatief vindt voor Engelstalige boeken. Zou er een goede, Nederlandstalige vertaling zijn, dan zouden ze dat prefereren. Ik kan me niet voorstellen dat dat de enige reden is.
Nasynchroniseren
Met jaloezie kijk ik altijd naar de Franse cultuur. Je kan er van alles van vinden, maar zij beschermen hun eigen taal wel. Radiostations en filmhuizen hebben een quota aan Franstalig materiaal waar ze aan moeten voldoen, en de Académie Française zorgt ervoor dat de Franse taal niet te veel verengelst – al houden ze het ook daar niet helemaal tegen. Ik ben tegen het nasynchroniseren van buitenlandstalige audio, dat doet afbreuk aan de authenticiteit ervan en je moet je nou ook weer niet afsluiten voor de rest van de wereld. Maar het zorgt er wel voor dat de eigen taal domineert in het culturele leven. Het is dat het Nederlandstalige lied in opkomst is (wat is dat dan weer voor een merkwaardige tegenbeweging), anders hoor je bij ons haast uitsluitend Engelstalige muziek op de radio.
De Jeugd van Tegenwoordig
Maar het meest jaloers ben ik op hun boekenprijzen. Voor minder dan een tientje kun je in Frankrijk de mooiste klassiekers kopen – en niet in Frankrijk alleen. De uitvoering mag dan minder waarde hebben, het boek wordt er wel toegankelijk door. Ik moet immers ook twee keer nadenken voordat ik twintig euro neertel voor een Nederlands boek. Maar ook inhoudelijk mogen we als Nederlanders meer aandacht hebben voor onze eigen boekcultuur. We blijven op school te veel hangen in die oude, doorwrochte literatuur, en hebben te weinig oog voor de moderne schrijver die wél aansluiting vindt bij de jeugd. Ik vergeet nooit meer de leraar Nederlands die in een les over poëzie een liedtekst van De Jeugd van Tegenwoordig behandelde. Ik heb die les helaas niet gehad, maar het was een van de populairste leraren in de school.
