Binnen de gehandicaptenwereld is het niet geruisloos voorbijgegaan: het ministerie van VWS heeft een nationale strategie voor de implementatie van het VN-verdrag Handicap gepresenteerd. Het doel: in samenwerking tussen verschillende partijen komen tot een toegankelijk en inclusief Nederland in 2040. Ik las de strategie en kwam naast wat bekende uitgangspunten ook tot nieuwe inzichten.
In 2016 ratificeerde Nederland het VN-verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap (vaak afgekort tot VN-verdrag Handicap). Nadat een land zo’n verdrag geratificeerd heeft, verplicht dat zichzelf het verdrag ook uit te voeren. In Nederland is de verantwoordelijkheid hiervoor belegd bij het ministerie van VWS. Maar het verdrag gaat over gelijkwaardig leven in alle levensdomeinen, en dus kun je het verdrag alleen goed uitvoeren in samenwerking met alle partijen die ermee gemoeid zijn. Dan gaat het niet alleen om diverse ministeries, maar bijvoorbeeld ook de Vereniging Nederlandse Gemeenten en – niet onbelangrijk – een vertegenwoordiging van mensen met een beperking zelf. Het credo luidt immers nog steeds: niets over ons, zonder ons. Met de nationale strategie zegt het ministerie van VWS die samenwerking te willen bestendigen in ‘overlegstructuren’ tussen de verschillende partijen. Het doel: in 2040 moet Nederland volledig inclusief en toegankelijk zijn.
Een kader
De strategie zelf is opgedeeld in twee delen. Het eerste deel is voor mensen die het VN-verdrag al kennen gesneden koek. Toch is het belangrijk dat in dit deel het VN-verdrag wordt vertaald naar de Nederlandse praktijk. Het VN-verdrag zelf is namelijk vrij algemeen geformuleerd – aan een arm land kun je immers niet dezelfde eisen stellen als aan een welvarend land als de onze. Daarnaast schept het een kader voor mensen die nog niet vertrouwd zijn met het VN-verdrag. Zo wordt ertoe opgeroepen dat mensen met een beperking een leven moeten kunnen leiden gelijk aan dat van mensen zonder een beperking en moeten wet- en regelgeving hier rekening mee houden. Mensen met een beperking moeten zelf regie kunnen voeren over hun eigen leven – ook mensen met een verstandelijke beperking moeten zelf hun keuzes maken.
‘Doelstellingen 2040’
In het tweede deel van de strategie wordt het concreter. In de context van de verschillende levensdomeinen die het VN-verdrag onderscheidt, wordt uitgewerkt wat de huidige situatie van mensen met een beperking is, wat een ideale situatie zou zijn en worden telkens een paar ‘doelstellingen 2040’ geformuleerd. Wat hierbij opvalt is dat er niet alleen aandacht is voor de bestaanszekerheid van mensen met een beperking zelf (‘werken moet lonen’), maar ook voor hun mantelzorgers. Zij moeten volgens de strategie gezien worden als ‘volwaardig onderdeel van het team rond iemand met een beperking’ en daar ook voor beloond worden. Verder gaat de laatste paragraaf over rechtsbescherming en veiligheid. De gequote ervaringsdeskundige merkt op dat haar rechtsbijstandverzekering de ‘ondersteuning bij zaken die voortkomen uit je handicap’ uitsluit. En als je doof of blind bent, hoe weet je dan dat er brand is uitgebroken?
Werkagenda
De strategie maakt duidelijk dat er nog een lange weg te gaan is tot we een volledig inclusieve samenleving zijn. Fijn is dat in lijn met het VN-verdrag wordt gemeld dat dit een verantwoordelijkheid is van de samenleving in z’n geheel en niet van de individuele persoon met een beperking. Dat baart me tegelijkertijd ook wel weer zorgen. Zo wordt op pagina 26 gezegd dat de extra kosten voor een auto of fiets vergoed moeten worden als iemand niet met het OV kan. Maar heb ik niet net zoals ieder ander recht om een fiets te hebben voor recreatief gebruik en op grond daarvan al recht op een bijdrage in de extra kosten? Het idee is dat de strategie wordt omgezet in een werkagenda die ervoor gaat zorgen dat de nodige stappen inderdaad voor 2040 gezet worden. Ik zou zeggen: aan de slag!
