Het VN-verdrag Handicap schrijft een samenleving voor waarin mensen met een handicap een leven kunnen leiden gelijkwaardig aan mensen zonder een handicap. Maar hoe ziet dat er concreet uit? Aflevering 4: hoe de aanwezigheid van een oprit bepaalt of je ergens naar binnen kunt.
VN-verdrag Handicap artikel 9 lid 1a: “Teneinde personen met een handicap in staat te stellen zelfstandig te leven en volledig deel te nemen aan alle facetten van het leven, nemen de Staten die Partij zijn passende maatregelen om personen met een handicap op voet van gelijkheid met anderen de toegang te garanderen tot de fysieke omgeving (…) die openstaan voor, of verleend worden aan het publiek, in zowel stedelijke als landelijke gebieden. Deze maatregelen, die mede de identificatie en bestrijding van obstakels en barrières voor de toegankelijkheid omvatten, zijn onder andere van toepassing op gebouwen (…) met inbegrip van scholen, huisvesting, medische voorzieningen en werkplekken.”
Pia Hendriks (70) zet haar ervaringsdeskundigheid op verschillende manieren in. Zo zorgt ze voor bewustwording en zichtbaarheid door mensen met een handicap te schilderen en die vervolgens overal te laten hangen en door op lokaal en nationaal niveau te ijveren voor een toegankelijkere stad of natuur. Maar ze tipt ook graag andere mensen met een handicap, bijvoorbeeld als ze een toegankelijk strand of hotel heeft gevonden. Zoals het een gepensioneerde bibliothecaresse betaamt, verzamelt ze dat laatste op haar website www.nederlandtoegankelijker.com.
Wat is het probleem?
“44 jaar geleden heb ik het syndroom van Guillaim-Barré gekregen, dat ontstaat na een onschuldig virus. De antistoffen tegen dat virus hebben zich tegen mijn eigen lichaam gekeerd. Ik kwam erdoor aan de beademing, zo verlamd was ik. Ik zou volledig herstellen, maar de verlamming is nooit in alle spieren weggegaan, waaronder in mijn duimen en onderbenen. Doordat ik in een rolstoel zit, kom ik niet overal naar binnen. Soms is de drempel te hoog, is er geen oprit of is de oprit die er ligt, te steil. En soms ligt er een fijne oprit, maar gaat de deur naar buiten open, waardoor die in de weg zit. Helemaal jammer: de drempel van de deur zelf die boven de oprit uitkomt.”
Hoe los je het op?
“Dat hangt ervan af hoe graag ik naar die winkel of dat feestje wil. Als ik er niet per se heen hoef, laat ik het zitten. En anders laat ik me weleens duwen of zelfs optillen. Ik vind dat heel vervelend. Niet alleen moet ik dan iemand anders om hulp vragen en verlies ik dus mijn zelfstandigheid, ik wil de ander er ook niet mee belasten.”
Wat is de ideale situatie?
“Ik vind dat iedereen overal naar binnen moet kunnen. De gemeente kan dat op verschillende manieren faciliteren. Zo zou je de goot in de midden van de straat kunnen leggen en de straat naar de gebouwen toe zo hellen dat die aansluit op de entrees. Je zou op de stoep plateaus kunnen aanbrengen op de plekken waar er een entree is, met een oprit erin. Of je zou ondernemers een subsidie kunnen geven om hen te stimuleren zélf een oprit aan te brengen. Het liefst heb ik een permanente oprit, anders moet ik alsnog om hulp vragen.
De helling van die oprit moet een verhouding van 1-op-10 hebben; moet je een drempel van vijf centimeter overbruggen, dan moet de oprit minimaal vijftig centimeter lang zijn. Je kunt ervoor kiezen om die oprit gedeeltelijk het pand in te laten lopen, bijvoorbeeld even diep als de etalage, zodat mensen met visuele handicap die over straat lopen niet struikelen over de oprit. Zorg er dan wel voor dat je het terras aan de zijkant ook kunt bereiken, als het om een restaurant gaat. Opstaande randjes aan de zijkant zijn fijn, dan kun je er niet afvallen.”
Juridische reflectie
Jurist VN-verdrag Jiska Ogier: “Het VN-verdrag Handicap verplicht de overheid om te zorgen voor voldoende toegankelijkheid, maar in de realiteit is het natuurlijk nooit alleen de overheid die straten aanlegt of gebouwen bouwt. Daarom hebben we in Nederland bijvoorbeeld het Bouwbesluit uit 2012. Daarin staan regels waaraan de bouw zich moet houden, bijvoorbeeld om veiligheid maar ook toegankelijkheid te waarborgen. Daar is alleen wel een vervelend probleem mee; de regels over toegankelijkheid zijn in veel gevallen helemaal niet zo toegankelijk voor veel mensen met een handicap. Het Nederlands Normalisatie Instituut, de NEN, heeft daarom de afgelopen jaren met veel ervaringsdeskundigen uit de bouw én met een handicap, samengewerkt aan de nieuwe norm NEN 9120 Toegankelijkheid van Gebouwen, die ervoor moet zorgen dat gebouwen écht toegankelijk worden. De norm is onlangs voorgelegd aan belanghebbenden en zal ergens in de komende tijd definitief worden.
Helaas wil de landelijke overheid dit niet verplichten, tijdens de hoorzitting bij het VN-comité in augustus gaf de Nederlandse delegatie aan de norm eerst 2 tot 3 jaar vrijwillig te houden, voordat ze gaan onderzoeken of de norm verplicht kan gaan worden. Gelukkig zijn er wel gemeenten die de norm willen gaan verplichten, wat eigenlijk veel beter bij het VN-verdrag Handicap zou passen. Mijn oproep aan gemeenten zou dan ook zijn: wacht niet op de centrale overheid, stel de norm verplicht voor alle nieuwe bouw zodra ie beschikbaar is. Dat is bovendien vrijwel altijd goedkoper dan achteraf verbouwen.
