In de media worden mensen met een handicap stelselmatig gereduceerd tot held of slachtoffer. Terwijl: mensen met een handicap zijn veel meer dan dat. Laatst kreeg ik een compliment voor een strijd die ik nooit heb hoeven leveren.
Moeilijke bijsmaak
“Wat deed je het goed”, kreeg ik laatst van een deelnemer te horen toen ik van het podium was. Altijd leuk, dat soort complimenten, dan weet ik dat ik mijn werk naar tevredenheid heb gedaan. Tot ik hoorde wat erop volgde. “Ik hoop niet dat je dat vervelend vindt trouwens.” “Waarom”, vroeg ik. Waarom zou ik een compliment vervelend vinden? “Nou, je praat toch anders. Ik vind het knap dat je het evengoed doet.” Ai, daar gingen we weer. Zodra iets niet vanzelfsprekend is, wordt het ineens knap als iemand dat tóch doet. Het compliment kreeg ineens een moeilijke bijsmaak. Want wat bedoelde de mevrouw nou eigenlijk met het compliment? En stel nou dat er meer mensen zijn die dat denken, maar alleen het compliment uitspreken, hoeveel waarde hebben die complimenten dan?
Twee rollen
In de media vervullen mensen met een handicap eigenlijk maar twee rollen. Ze zijn óf het slachtoffer, óf de held. Slachtoffer zijn ze vaak als er geld moet worden opggehaald. Dan wordt de persoon met een handicap een zielig wezen dat geholpen moet worden (“En daar hebben we úw hulp bij nodig”). De held wordt de mens met een handicap als we diegene een podium geven. Standaardverhaal: diegene stoeit met diens handicap, heeft die ovewonnen, en komt met een gouden medaille terug van de Paralympische Spelen. Diegene dient ter inspiratie voor anderen. Denk aan het omgaan met tegenslagen, of om mensen zónder hanndicap in beweging te krijgen (“Als hij het kan, kan ik het zeker”).
Talenten
Het punt is: daarmee krijgen mensen mensen met een handicap ook alleen maar in die twee rollen te zien, een breder beeld wordt er niet aangeboden. Terwijl mensen met een handicap veel meer zijn dan dat. Zij hebben ook talenten, karakters, ze zijn meer dan alleen de relatie tot hun handicap. Ik vermoed dat de vrouw als volgt redeneerde (bewust of onbewust). Hij staat op het podium. Hij is geen slachtoffer, want dan zou hij niet het podium pakken. Hij heeft zijn handicap overwonnen, want ondanks dat hij moeilijker praat, heeft hij toch van spreken zijn vak gemaakt. Knap! En misschien denkt ze nog: ik wou dat ik dat kon. Alsof het niet zo kan zijn dat een talent ligt in een gebied dat ook moeilijk kan zijn.
Vermeende strijd
Kán zijn, want ik heb niets hoeven overwinnen om op het podium te staan. Sterker nog: het podium is van jongs af aan mijn tweede thuis. De plek waar ik de aandacht krijg, de plek waar ik mensen aan het lachen kan maken, de plek waar ik volledig vrij kan stralen. Op dat moment ben ik niet zo bezig met hoe ik praat, in mijn ervaring praat ik namelijk niet anders dan anderen. Pas als ik mezelf op een filmpje terugkijk, denk ik: oei, ik ben toch minder verstaanbaar dan ik denk. Ik hoef dus ook geen compliment voor een overwinning die ik niet heb gehaald. In de praktijk willen mensen met een handicap net zo gezien worden als mensen zonder handicap. Laten we de beeldvorming in de media rijker maken, zodat mensen met een handicap worden beoordeel op wat ze doen, en niet op hun vermeende strijd met hun handicap.
