Het VN-verdrag Handicap schrijft een samenleving voor waarin mensen met een handicap een leven kunnen leiden gelijkwaardig aan mensen zonder een handicap. Maar hoe ziet dat er concreet uit? Aflevering 2: hoe een kapotte lift ervoor zorgt dat je maar thuisblijft.
VN-verdrag Handicap artikel 20 lid a: “De Staten die Partij zijn nemen alle effectieve maatregelen om de persoonlijke mobiliteit van personen met een handicap met de grootst mogelijke mate van zelfstandigheid te waarborgen, onder meer door de persoonlijke mobiliteit van personen met een handicap te faciliteren op de wijze en op het tijdstip van hun keuze en tegen een betaalbare prijs.”
Nick Bootsman (29) heeft een bindweefselziekte en is volledig afgekeurd. Maar denk nou niet dat hij daarom niets doet. “Ik wil graag bijdragen aan de samenleving.” Dat doet hij als gemeenteraadslid, maar hij houdt zich ook landelijk bezig met het toegankelijker maken van het openbaar vervoer. Daarvoor is hij met regelmaat in gesprek met Rover, NS en Prorail. Hij houdt van het ov. “Ik ben geboren in een gezin dat geen auto heeft, daardoor ben ik gewend om alles met het ov te doen.” Nick kijkt met jaloezie naar de efficiënt georganiseerde metro in Londen, waar hij zelfs zijn profielwerkstuk op de middelbare school over schreef.
Wat is het probleem?
“Sinds 2017 ben ik rolstoelgebruiker. Ik weiger om met taxi’s te reizen. Het is een systeem van segregatie, want je reist apart van mensen zonder een handicap en daarmee zou het ov niet toegankelijk gemaakt hoeven worden. Ik reis graag met het ov, alleen: ik kom best wat problemen tegen. Het vervelendst zijn de liften. Die zijn vaker defect dan elders, meestal omdat ze al dertig jaar oud zijn. Een niet-toegankelijke trein kun je oplossen. Maar als de lift het niet doet, kan ik nergens heen.”
Hoe los je het op?
“De liften zijn van Prorail, maar als ze defect zijn, moet ik de klantenservice van NS bellen. Ik krijg dan verschillende alternatieven voorgesteld. Als ik op een station aankom met de trein, wordt mij geadviseerd om heen en weer te gaan naar een ander station, zodat ik op een ander perron terechtkom. Naast dat ik nog steeds niet weet wie de kosten daarvan betaalt, heb ik daar ook geen zin in als ik ’s avonds laat moe ben. Als ik het perron niet kan bereiken, krijg ik alternatief vervoer aangeboden. Maar voordat die taxi er is, ben ik al te laat voor m’n afspraak. Daarom kijk ik van tevoren altijd of de liften het doen. Ik rijd naar mijn eigen station in Dordrecht en ik probeer via allerlei fora erachter te komen of de liften op het station van mijn bestemming het doen. Kan ik niet op pad? Dan zeg ik mijn afspraak af.”
Wat is de ideale situatie?
“Het zou fijn zijn als NS zélf communiceert of een lift het wel of niet doen, want dan weet ik precies waar ik aan toe ben. Ze zijn daar ook wel mee bezig. Prorail is sensoren in de liften aan het installeren en de bedoeling is dat je dan in de toekomst in de app van NS de actuele informatie over de liften kan vinden. Nu experimenteert NS daarmee, maar de server ververst maar een keer per week, waardoor een lift alweer gerepareerd is als ‘ie in de app op kapot komt te staan. Zo zag ik laatst dat er een traject met reisassistentie niet mogelijk was vanwege een kapotte lift, maar bleek die lift het gewoon te doen toen ik besloot er toch zelfstandig heen te reizen.”
Juridische reflectie
Jurist VN-verdrag Handicap Jiska Ogier: “Het VN-verdrag Handicap legt hier een taak neer bij de overheid, die we in Nederland (deels) aan marktwerking overlaten. Dat mag, mits er voldoende mate van mobiliteit gewaarborgd wordt. En dat kun je je hier afvragen. Dat liften defect zijn en repareren lang duurt door materiaal- of personeelstekorten is niet altijd te voorkomen. Maar kijken we naar simpele oplossingen, dan zijn die er wel degelijk.
“Denk aan extra keuringen en onderhoud, en een actueel informatiesysteem. Actuele informatie heeft enorme impact op de mobiliteit van mensen. De overheid zou hier ook een grotere rol kunnen pakken, bijvoorbeeld door in de concessies (de opdracht die een vervoerder krijgt) veel strenger te zijn op toegankelijkheidseisen en desnoods boetes te verbinden aan het niet-naleven daarvan. Meer aan de positieve kant zou de overheid ook geoormerkt geld beschikbaar kunnen stellen om de toegankelijkheid te verbeteren, bijvoorbeeld met extra onderhoud of verbetering van de actuele informatietoegang. Het VN-Comité heeft zich hier onlangs ook over uitgesproken in de concluding observations. Tijd dus dat de overheid de handschoen oppakt!”
