‘Voor de krant’
De appel valt niet ver van de boom. Als zoon van een schrijvend journalist lag het wel in de lijn der verwachting dat ik ook wel iets met journalistiek zou doen. Ik hou ook van het stellen van vragen en ik ben ontzettend nieuwsgierig. Als ik weleens met mijn vader ‘voor de krant’ op stap ging, keek ik altijd met veel interesse naar hoe hij dat deed, dat interviewen. Welke houding houdt hij aan? Welke vragen stelt hij? Hoe bereidt hij zich voor?
Interview als verrassing
Het antwoord op die laatste vraag is kort: nauwelijks. En nu ik zelf weleens gevraagd wordt om een interview te schrijven, snap ik waarom. Zeker wanneer een interview tot doel heeft iemand te portretteren, kun je eigenlijk niet van tevoren alle vragen al opstellen. Natuurlijk moet je een idee hebben van de richting die je opwil, en als iemand publieke dingen doet, is een beetje research van tevoren ook niet verkeerd. Maar een interview is ook een verrassing. Het is net zolang vissen tot je beet hebt.
De heilige graal
Ik ga als interviewer altijd een interview in met de wens te weten hoe iemand in elkaar zit. Hoe denkt diegene, hoe kijkt diegene de wereld in, hoe staat diegene in het leven? Eigenlijk ben je een halve voyeur, in een halfuur tot een uur weet je als journalist waarschijnlijk meer van de geïnterviewde dan wanneer je casual met diegene wat zou gaan drinken. Ik heb eens bij een interviewtraining geleerd dat je voor een interview maar één vraag nodig hebt. Vervolgens is het goed luisteren en op het juiste moment doorvragen. En soms ligt de heilige graal daarbij maar in één woord verstopt.
Een bijzin
Stel dat iemand een heel verhaal houdt over wat voor fantastisch werk diegene wel niet heeft en vervolgens in een bijzin zegt dat er ook wel mindere dagen zijn, dan zou ik willen weten wat er dan minder is aan die dagen. De reden daarachter kan heel triviaal zijn, maar het kan ook zijn dat blijkt dat hij dit werk wel leuk vindt, maar dat hij eigenlijk hele andere ambities heeft. Dan zou het zomaar kunnen zijn dat die ene vraag het hele interview verandert. Dat het onderwerp van het werk van iemand verschuift naar de vraag wat nou eigenlijk zingeving is.
Leek versus verhalenverteller
Wanneer je iemand geïnterviewd hebt, is eigenlijk pas het halve werk gedaan. Het is nu tijd het verzamelde materiaal te schiften en te ordenen. In deze fase verander ik van geïnteresseerde leek naar verhalenverteller. Waar in het interview zelf de dingen door elkaar heen lopen, bijvoorbeeld omdat ik nog even terug wilde komen op die ene uitspraak, probeer ik nu een helder verhaal te koken.
Soms te weinig, vaker te veel
Dat koken gaat met de juiste hoeveelheid kruiden. De titel en de inleiding prikkelend, de tekst zelf informatief, maar mals en een mooie slotzin op het eind. Soms heb ik dan te weinig woorden, dan wil ik nog iets leuks toevoegen. Vaker heb ik te veel woorden, en dan moet ik toch dat ene detail weghalen. Het is net zo lang puzzelen tot er een logische opbouw komt.
Een mooi portret
Toen ik met mijn vader meeliep als ‘zoon van’, vond ik het interessant wat hij deed, maar had ik niet de gedachte dat ik dat zelf ook zou doen. Ik had ook niet verwacht dat ik dat zomaar op intuïtie zou kunnen. Nu vind ik het erg leuk om voor de afwisseling te doen. Waar ik als dagvoorzitter altijd te weinig tijd heb om iemands verhaal écht recht toe te doen, kan ik in een geschreven interview de tijd nemen om een mooi portret van iemand te maken. Na afloop voelt dat net zo euforisch als het leggen van het laatste puzzelstukje van een vrij moeilijke puzzel.
